Engin venjuleg verslun - Þriðji hluti

Meiri velvild Á fyrstu árunum eftir að bjór kom í verslanir var ÁTVR stöðugt gagnrýnt fyrir tegundaval og lítið úrval. Smám saman voru fleiri bjórtegundir teknar til sölu og umræðan um fábreytt úrval bjórtegunda datt niður. Þegar leið á tíunda áratuginn hófst ný umræða um sölu á bjór og víni í almennum verslunum. Athyglisvert er að fullt eins oft var áhersla lögð á að selja vín ekki síður en bjór þegar rætt var um áfengi í matvöruverslunum. ÁTVR hefur, eins og allar norrænu áfengiseinka- sölurnar, breytt rekstri sínum í áttina að æ meiri þjónustu. 1114 Þessar breytingar fylgdu umskiptum í almennri verslun eins og kortanotkun, sjálfs­ afgreiðslu, lengri afgreiðslutíma, meira vöruúrvali og ráðgjöf til viðskiptavina. Yfirbragði gamalla vínbúða var breytt og nýjar vínbúðir voru opnaðar í bæjum sem ekki höfðu haft áfengisútsölur. Áfengisverslunum fór því fjölgandi, öfugt við þróunina í matvöruverslun þar sem verslunum hefur fækkað þótt stórmörkuðum hafi fjölgað á kostnað minni matvöruverslana. Stjórn- endur ríkisreknu áfengisverslananna gerðu sér vonir um að með því að breyta gömlu áfengisverslununum í nútímalegri vínbúðir myndi stuðningur almenn- ings við ríkjandi fyrirkomulag eflast. Þeir þurftu að réttlæta tilvist áfengisverslananna með því að sýna í verki að hægt væri að reka verslanir í eigu ríkisins þar sem þjónusta við viðskiptavini væri í fyrirrúmi. Meiri þjónusta virðist hafa skilað sér í auknum stuðningi við það fyrirkomulag að áfengissala sé í höndum ríkisins. Á allra síðustu árum má vera að aukin þekking á forvörnum hafi líka skilað sér til almennings. Árið 2003 kom út bókin Alcohol. No Ordinary Commod­ ity. Research and Public Policy eftir Thomas Babor og 14 aðra framúrskarandi vísindamenn. 1115 Í þessari bók er að finna yfirlit yfir rannsóknir á aðgerðum og aðferðum í áfengisvarnastarfi sem eru flokk- aðar á eftirfarandi hátt: Reglur um aðgengi, verð- lagning og gjöld, aðgerðir á vínveitingastöðum og í öðru neyslusamhengi, fræðsla og mótun afstöðu, opinbert eftirlit með áfengisauglýsingum, aðgerðir gegn ölvunarakstri, meðferð og snemmtæk íhlutun. Niðurstaða þessara rannsókna er sú að skilvirkasta aðferðin séu reglur um aðgengi, verðlagningu og gjöld en fræðslustarfsemi hefur minnst áhrif. Niður- stöðurnar eru ríkiseinkasölu áfengis mjög í hag, þar sem hún er skilvirk, ítarlega rannsökuð og prófuð Viðhorf til þjónustu ÁTVR 1996 2003 2009 Finnst vöruúrval í verslunum ÁTVR vera mjög mikið, frekar mikið 64% 66% 47% hvorki mikið né lítið/ í meðallagi 21% 17% 39% frekar lítið, mjög lítið 15% 17% 14% Viðhorf til þjónustu vínbúða ánægður 89% 83% bæði og 9% 15% óánægður 2% 2% Viðhort til þekkingar starfsfólks ánægður 72% 65% bæði og 20% 30% óánægður 8% 5% Staðsetning vínbúða ánægður 80% 80% bæði og 11% 14% óánægður 9% 6% Finnst afgreiðslutími vera of stuttur 20% 21% 13% hæfilegur 77% 77% 84% of langur 3% 2% 3% Skoðanakannanir Capacent Gallup gerðar fyrir ÁTVR, 1996, 2003 og 2009. 326